Haftanın en kıymetli ekonomik data olayı olarak öne çıkan ABD Mart ayı enflasyonu hem dışsal fiyat baskılarının, birebir vakitte gelir aşınması etkisinin büyüdüğünü göstermesi bakımından değerli olacak. Mart ayı için kestirim edilen yıllık enflasyon oranı %8,4, bu da enflasyonun Şubat ayındaki %7,9’dan üst hareket ederek Aralık 1981’den daha sonra yeni bir tepe oluşturacağı manasına geliyor. Çekirdek enflasyonda da %6,6 düzeyine (Ağustos 1982’den beri en yüksek) yanlışsız artış bekleniyor. Rusya-Ukrayna krizi, artan emtia meblağları ve tedarik zincirlerindeki aksama, enflasyondaki üst taraflı riskleri destekledi. Ukrayna savaşından evvel de yüksek olan petrol ve öbür emtia fiyatları Mart ayının başında yüksek düzeyler test etti. İş maliyetlerinin Mart ayında 2008’den bu yana görülmemiş bir oranda arttığını gösteren öncü göstergeler, enflasyonda çabucak hemen en berbatın test edilmediğine yönelik tasaları artırmaktadır. Bu yüksek maliyetler giderek müşterilere yansıtılmakta ve bu da ABD’de rekor enflasyon oranlarına yol açmaktadır.
Fed’in yüksek enflasyonla artan bir kararlılıkta uğraş edeceğine dair olan inanç bakımından dataların yönlendirmesi olağan olarak kıymetli olacak. Üretim maliyetleri tedarik zincirlerindeki sıkıntılar niçiniyle artan bir baskıyla yükselişini sürdürmektedir. Artışın değerli bir kısmı gaz fiyatlarından kaynaklanacak, fakat besin, barınma ve hizmet kesimlerinde de kuvvetli artışlar öne çıkabilir. Pompa fiyatlarının Mart ayında yaklaşık %20 artması, enflasyona da muhtemelen tek başına 1 puana yakın bir ekleme yapacak ki, piyasa beklentisinden sapma aralığını bu değişken tek başına artırabilir. ABD firmalarının satış meblağları geçen ay yükselmeye devam etti, konsensüs beklentileri de benzeri biçimde Ukrayna savaşı ve ekonomik kriz yerinde daha süratli enflasyona işaret ediyor. Ukrayna işgalinin ziraî emtia meblağları üzerinde de ek üst taraflı baskı yaratması bekleniyor. Besin maliyeti enflasyonundaki daha fazla artış toplumun fiyatlı bölümünün alım gücü üstündeki asıl darbe vurucu etkiyi oluşturmakta, zira isteğe bağlı olmayan harcamalardaki bu derece bir artış baskısı, toplam talebi düşürmekle kalmaz, otonom tüketim yetisinin de azalmasına niye olarak iktisat üstündeki genele yayılan baskı tesirini oluşturur.
Enflasyon alt kategorileri ve katkı dereceleri… Kaynak: Bloomberg, Bureau of Labor Statistics
Fed’in yüksek enflasyonla çabada artan kararlılığına işaret eden Mart ayı FOMC toplantı tutanakları, daha fazla şahinleşmeye açık kapı bıraktı. Mart ayı TÜFE bilgileri, piyasada oluşan Mayıs ayında 50 baz puanlık faiz artışı görüşlerini teyit eder nitelikte olacaktır. Fed’in takip eden toplantılarda da proaktif hareket etme beklentisi artmaktadır. Rusya ve Ukrayna savaşının meçhullüğü Fed’i Mart ayında 50 baz puanlık bir adım atmaktan alıkoymuştu. Başta Powell olmak üzere, Fed’in ortasında açıklama yapan üyeler de daha agresif faiz artırımlarına ve süratli bilanço indirimlerine yeşil ışık yakmakta, beklentilerin artmasına niye olmaktadırlar. Vadeli fonların hareketi Mayıs ve Haziran’da 50 baz puan beklentisini radarda tutmakta, Temmuz ayında çift tesirli bir faiz artışı olma ihtimali ise artmaktadır. ABD 10 yıllık tahvil faizleri, kelam konusu enflasyon ve sıkılaşma olgularının fiyatlandırılması sonucunda %2,80 bandının üzerine gerçek atılmış durumda.
Fed faiz artırımlarının tesirini, bilanço indirimiyle de artırmayı planlamaktadır. Fed tutanaklarında bunun planlaması ortaya konuldu. Buna bakılırsa, ayda 95 milyar dolarlık baremle bilanço küçültme operasyonu başlayacak, bu küçülmenin 60 milyar doları Hazine borçlanma araçlarından, 35 milyar doları MBS’lerden yapılacak. Fed, her üç ayda bir planı bir daha kıymetlendirecek. Bilançonun 9 trilyon dolar civarında olduğu düşünülecek olursa, Fed’in pandemi öncesi portföy konumuna dönmesi için varlık satımını hızlandırması ve itfalara ek olarak direkt satış yapması gerekebilir. Fed’in 2017 model sıkılaşmasında bilanço varlıkları 50 milyar dolar küçültüldüğü için, bu daha agresif ve süratli bir sıkılaşma olacağı manasına geliyor.
Özet olarak; Fed üst istikametli bir fiyat sarmalının ve bozulan tüketici ve üretici davranışları üzerinden kalıcı olabilecek bir enflasyonun önüne geçmeyi hedefliyor. Para siyasetinin fonksiyonelliği açısından faiz artırımlarının bu beklenti bozulmasını önlemesi gerekli, yoksa yükselecek bir terminal oran iktisada ziyan verecek ve finansal şartlardaki sıkılaşmanın çoka kaçmasına niye olacaktır. Fed’in katı hareket etmeye gereksinim duyması, enflasyonu yakalama kadar enflasyonu düşürmeyi de sağlamalı. Fed’in 0,25 baz puanlık faiz artışlarının bile para hareketlerine çarpan tesiri düşünüldüğünde, 0,50 baz puanlık bareme kayması bile gereğince tesir artırıcı bir atılım.
Bu niçinle, enflasyonun projekte edilen düzeylerden düşüşünü sağlama ve Fed’in %2 amacıyla uyumluluk sağlaması gerekliliği ortada. Kimi çok artmış kalemlerin olağanlaşması ve gelecek yıl bahar aylarından itibaren bu yılın yüksek birtakımın işlemesi enflasyonun tepe düzeylerden gerilemesine ve ılımlılaşmasına yardımcı olabilir. Lakin pandemi daha sonrasında düzelme beklenen kalemlerde (ikinci el araç, konut, hizmet) olduğu üzere, savaş daha sonrası yahut dönemsel tesir daha sonrasında düzelme beklenen kalemlerde de (enerji, mal enflasyonu kategorileri) Fed çok itimat ortasında olmak üzere bir yanılgı yapmamalı. Zira enflasyonun süreksiz olduğu savı, yeni değişkenlerle çürümüş durumda.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
Fed’in yüksek enflasyonla artan bir kararlılıkta uğraş edeceğine dair olan inanç bakımından dataların yönlendirmesi olağan olarak kıymetli olacak. Üretim maliyetleri tedarik zincirlerindeki sıkıntılar niçiniyle artan bir baskıyla yükselişini sürdürmektedir. Artışın değerli bir kısmı gaz fiyatlarından kaynaklanacak, fakat besin, barınma ve hizmet kesimlerinde de kuvvetli artışlar öne çıkabilir. Pompa fiyatlarının Mart ayında yaklaşık %20 artması, enflasyona da muhtemelen tek başına 1 puana yakın bir ekleme yapacak ki, piyasa beklentisinden sapma aralığını bu değişken tek başına artırabilir. ABD firmalarının satış meblağları geçen ay yükselmeye devam etti, konsensüs beklentileri de benzeri biçimde Ukrayna savaşı ve ekonomik kriz yerinde daha süratli enflasyona işaret ediyor. Ukrayna işgalinin ziraî emtia meblağları üzerinde de ek üst taraflı baskı yaratması bekleniyor. Besin maliyeti enflasyonundaki daha fazla artış toplumun fiyatlı bölümünün alım gücü üstündeki asıl darbe vurucu etkiyi oluşturmakta, zira isteğe bağlı olmayan harcamalardaki bu derece bir artış baskısı, toplam talebi düşürmekle kalmaz, otonom tüketim yetisinin de azalmasına niye olarak iktisat üstündeki genele yayılan baskı tesirini oluşturur.
Enflasyon alt kategorileri ve katkı dereceleri… Kaynak: Bloomberg, Bureau of Labor Statistics
Fed’in yüksek enflasyonla çabada artan kararlılığına işaret eden Mart ayı FOMC toplantı tutanakları, daha fazla şahinleşmeye açık kapı bıraktı. Mart ayı TÜFE bilgileri, piyasada oluşan Mayıs ayında 50 baz puanlık faiz artışı görüşlerini teyit eder nitelikte olacaktır. Fed’in takip eden toplantılarda da proaktif hareket etme beklentisi artmaktadır. Rusya ve Ukrayna savaşının meçhullüğü Fed’i Mart ayında 50 baz puanlık bir adım atmaktan alıkoymuştu. Başta Powell olmak üzere, Fed’in ortasında açıklama yapan üyeler de daha agresif faiz artırımlarına ve süratli bilanço indirimlerine yeşil ışık yakmakta, beklentilerin artmasına niye olmaktadırlar. Vadeli fonların hareketi Mayıs ve Haziran’da 50 baz puan beklentisini radarda tutmakta, Temmuz ayında çift tesirli bir faiz artışı olma ihtimali ise artmaktadır. ABD 10 yıllık tahvil faizleri, kelam konusu enflasyon ve sıkılaşma olgularının fiyatlandırılması sonucunda %2,80 bandının üzerine gerçek atılmış durumda.
Fed faiz artırımlarının tesirini, bilanço indirimiyle de artırmayı planlamaktadır. Fed tutanaklarında bunun planlaması ortaya konuldu. Buna bakılırsa, ayda 95 milyar dolarlık baremle bilanço küçültme operasyonu başlayacak, bu küçülmenin 60 milyar doları Hazine borçlanma araçlarından, 35 milyar doları MBS’lerden yapılacak. Fed, her üç ayda bir planı bir daha kıymetlendirecek. Bilançonun 9 trilyon dolar civarında olduğu düşünülecek olursa, Fed’in pandemi öncesi portföy konumuna dönmesi için varlık satımını hızlandırması ve itfalara ek olarak direkt satış yapması gerekebilir. Fed’in 2017 model sıkılaşmasında bilanço varlıkları 50 milyar dolar küçültüldüğü için, bu daha agresif ve süratli bir sıkılaşma olacağı manasına geliyor.
Özet olarak; Fed üst istikametli bir fiyat sarmalının ve bozulan tüketici ve üretici davranışları üzerinden kalıcı olabilecek bir enflasyonun önüne geçmeyi hedefliyor. Para siyasetinin fonksiyonelliği açısından faiz artırımlarının bu beklenti bozulmasını önlemesi gerekli, yoksa yükselecek bir terminal oran iktisada ziyan verecek ve finansal şartlardaki sıkılaşmanın çoka kaçmasına niye olacaktır. Fed’in katı hareket etmeye gereksinim duyması, enflasyonu yakalama kadar enflasyonu düşürmeyi de sağlamalı. Fed’in 0,25 baz puanlık faiz artışlarının bile para hareketlerine çarpan tesiri düşünüldüğünde, 0,50 baz puanlık bareme kayması bile gereğince tesir artırıcı bir atılım.
Bu niçinle, enflasyonun projekte edilen düzeylerden düşüşünü sağlama ve Fed’in %2 amacıyla uyumluluk sağlaması gerekliliği ortada. Kimi çok artmış kalemlerin olağanlaşması ve gelecek yıl bahar aylarından itibaren bu yılın yüksek birtakımın işlemesi enflasyonun tepe düzeylerden gerilemesine ve ılımlılaşmasına yardımcı olabilir. Lakin pandemi daha sonrasında düzelme beklenen kalemlerde (ikinci el araç, konut, hizmet) olduğu üzere, savaş daha sonrası yahut dönemsel tesir daha sonrasında düzelme beklenen kalemlerde de (enerji, mal enflasyonu kategorileri) Fed çok itimat ortasında olmak üzere bir yanılgı yapmamalı. Zira enflasyonun süreksiz olduğu savı, yeni değişkenlerle çürümüş durumda.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı