Petrol ve gaz fiyatlarından riskler… Rusya’nın işgali, Ukrayna’nın doğu kesitinin denetimi için baş gösteren “belirleyici savaşlar” ile son günlerde tırmandı. Baltık Denizi bölgesine nükleer silah yerleştirmekle tehdit etti. Batı’nın yansısının – mesela Rusya’dan petrol ve doğal gaz alımlarını keserek – tırmanma riski de buna paralel olarak arttı. Bu senaryo, petrol ve gaz fiyatlarını keskin bir biçimde artırabilir.
Avrupa ve ABD doğalgaz tutarları… Kaynak: Bloomberg
Güç piyasasının yönlendiricileri… Rusya gazı akımı çabucak hemen kesilmediği için Avrupa meblağları savaşın başlangıcından bu yana en düşük düzebir daha geriledikten daha sonra yavaşça bir yansıma yapmakta. Yılın bu periyodunda, konjonktürel tesirlerle de birleşen fiyat hareketleri bakılırsaceğiz. Zira mevsimsel şartlar, buna bağlı talep tesiri ile savaş + global yavaşlama kaynaklı arz talep istikrarları birleşmiş durumda. ötürüsıyla gaz ve petrol meblağları açısından istikamet tayin etmek hala kolay değil.
Rusya gaz alımlarında ruble ödemesi konusunda ısrar ediyor. Avrupa ise gaz alımlarını durdurma konusuna artık daha yakın duruyor. Birkaç ülkenin güç alımını büsbütün kapsayacak derecede yaptırım açıklaması an sıkıntısı olabilir. Bu bahiste sıkıştıran aktör ise ABD’dir. Avrupa’ya ABD’den yapılacak bir güç ihracatı ile Rus gazının açığı kapatılmak isteniyor ve ABD bu durumdan global avantaj da elde etmek gayesinde.
Güç maliyeti elbette Avrupa ve ABD endüstrisi açısından belirleyici ve bu fiyatlardaki dalgalanmalar sanayi faaliyeti ile enflasyonu birinci kanaldan etkiliyor. Çin’deki Covid konusu değişik oldu, zira talep yavaşlaması ile güç fiyatlarına soğuma tesiri geldi. Lakin hala arz kaynaklarındaki kıtlık yönlendirici olduğundan fiyatlar yüksek. bu vakitte mevsimsel talep fazlaca belirleyici olamayacak görünüyor. Yani hava sıcaklığı, kasırga, soğuklar üzere etkenleri denklem dışı tutabilir, bu olaya Teksas’taki kasırgalar yahut yaz mevsiminin yaklaşması üzere süreksiz tesirler üzerinden bakmayacağız. Büsbütün Rusya ve Çin kaynaklı arz talep dinamiklerine odaklanabiliriz.
Besin emtia fiyatları karşılaştırması… Kaynak: Bloomberg
Besinde son durum… Bu durum daha karmaşıktır. Zira besin fiyatları kendi dinamiklerinden de, güç fiyatlarından da etkileniyor. Ziraî üretim ve hane halkı talebindeki inelastikiyet tesiri besin fiyatları açısından daha çarpıcı bir durumu ortaya koyabilir. Öncelikle, hem Ukrayna’daki savaş, tıpkı vakitte Çin’deki kapanmalar besin emtia kümesi açısından olumsuz. Savaş niçiniyle azalan ziraî üretim, lojistik zahmetler ve salgın kaynaklı Asya kapanmalarının da bu lojistik ve üretim zahmetlerine katkıda bulunması üzere bir durum var. Buğday, mısır, soya, ayçiçek, pirinç üzere besin unsurlarında yavaşlayan sevkiyat tesirleri değerli olacaktır.
Direkt üretim kanalına değindikten daha sonra, güç kanalı ile olan etkileşimi de ele almak gerekiyor. Besin üretiminde gübre en kıymetli girdi pozisyonunda. Gübrenin yapı hususu potasyum, azot, fosfor da gaz ve petrol fiyatları ile yüksek etkileşimde. ötürüsıyla güç kaynaklarından gelen tesir dışlanamaz bir nitelikte. Avrupa’nın ve Çin’in savaş ve salgın, kıtlık üzere etkenlerden tarihte besin meşakkati ve buna bağlı hiperenflasyon tesiri yaşama geçmişleri var. Almanya için Birinci (1918 daha sonrası) ve İkinci Dünya Savaşları (1944 kışı daha sonrası hem Nazilerin besin tedarikini engellemeleri, birebir vakitte Almanya ortasındaki yıkım), Çin için Büyük Çin Kıtlığı (1958 – 1962) bunlara örnektir. Bugün Avrupa’nın doğusunda savaş, Asya’da ise salgın var.
Sonuç? Verimsiz siyasetleri kriz tesirli dışsal olaylar katmanlandırıyor ve yapısal meşakkat ortaya çıkıyor. Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesi, güç piyasalarının alt üst bulunmasına niye oldu. Petrol ve gaz meblağları süratle yükselirken, mevcut kriz, memleketler arası sistemin merkezindeki güç güvenliği anlayışını değiştirdi. Dönüştürülebilir çevreci güce hakikat da mecburi, büsbütün konjonktürel ve siyasi, samimi olmayan tabanda bir transformasyon yarattı. Besin güvenliği konusu da yeni bir boyut yarattı. Rusya-Ukrayna çatışması, kısa vadeli kayda bedel bir istikrarsızlığa niye oluyor ve buğday, gübre ve öteki emtia meblağlarının yükselmesine niye olurken, daima dikkat gerektiren daha derin meseleleri ortaya koyuyor.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı
Avrupa ve ABD doğalgaz tutarları… Kaynak: Bloomberg
Güç piyasasının yönlendiricileri… Rusya gazı akımı çabucak hemen kesilmediği için Avrupa meblağları savaşın başlangıcından bu yana en düşük düzebir daha geriledikten daha sonra yavaşça bir yansıma yapmakta. Yılın bu periyodunda, konjonktürel tesirlerle de birleşen fiyat hareketleri bakılırsaceğiz. Zira mevsimsel şartlar, buna bağlı talep tesiri ile savaş + global yavaşlama kaynaklı arz talep istikrarları birleşmiş durumda. ötürüsıyla gaz ve petrol meblağları açısından istikamet tayin etmek hala kolay değil.
Rusya gaz alımlarında ruble ödemesi konusunda ısrar ediyor. Avrupa ise gaz alımlarını durdurma konusuna artık daha yakın duruyor. Birkaç ülkenin güç alımını büsbütün kapsayacak derecede yaptırım açıklaması an sıkıntısı olabilir. Bu bahiste sıkıştıran aktör ise ABD’dir. Avrupa’ya ABD’den yapılacak bir güç ihracatı ile Rus gazının açığı kapatılmak isteniyor ve ABD bu durumdan global avantaj da elde etmek gayesinde.
Güç maliyeti elbette Avrupa ve ABD endüstrisi açısından belirleyici ve bu fiyatlardaki dalgalanmalar sanayi faaliyeti ile enflasyonu birinci kanaldan etkiliyor. Çin’deki Covid konusu değişik oldu, zira talep yavaşlaması ile güç fiyatlarına soğuma tesiri geldi. Lakin hala arz kaynaklarındaki kıtlık yönlendirici olduğundan fiyatlar yüksek. bu vakitte mevsimsel talep fazlaca belirleyici olamayacak görünüyor. Yani hava sıcaklığı, kasırga, soğuklar üzere etkenleri denklem dışı tutabilir, bu olaya Teksas’taki kasırgalar yahut yaz mevsiminin yaklaşması üzere süreksiz tesirler üzerinden bakmayacağız. Büsbütün Rusya ve Çin kaynaklı arz talep dinamiklerine odaklanabiliriz.
Besin emtia fiyatları karşılaştırması… Kaynak: Bloomberg
Besinde son durum… Bu durum daha karmaşıktır. Zira besin fiyatları kendi dinamiklerinden de, güç fiyatlarından da etkileniyor. Ziraî üretim ve hane halkı talebindeki inelastikiyet tesiri besin fiyatları açısından daha çarpıcı bir durumu ortaya koyabilir. Öncelikle, hem Ukrayna’daki savaş, tıpkı vakitte Çin’deki kapanmalar besin emtia kümesi açısından olumsuz. Savaş niçiniyle azalan ziraî üretim, lojistik zahmetler ve salgın kaynaklı Asya kapanmalarının da bu lojistik ve üretim zahmetlerine katkıda bulunması üzere bir durum var. Buğday, mısır, soya, ayçiçek, pirinç üzere besin unsurlarında yavaşlayan sevkiyat tesirleri değerli olacaktır.
Direkt üretim kanalına değindikten daha sonra, güç kanalı ile olan etkileşimi de ele almak gerekiyor. Besin üretiminde gübre en kıymetli girdi pozisyonunda. Gübrenin yapı hususu potasyum, azot, fosfor da gaz ve petrol fiyatları ile yüksek etkileşimde. ötürüsıyla güç kaynaklarından gelen tesir dışlanamaz bir nitelikte. Avrupa’nın ve Çin’in savaş ve salgın, kıtlık üzere etkenlerden tarihte besin meşakkati ve buna bağlı hiperenflasyon tesiri yaşama geçmişleri var. Almanya için Birinci (1918 daha sonrası) ve İkinci Dünya Savaşları (1944 kışı daha sonrası hem Nazilerin besin tedarikini engellemeleri, birebir vakitte Almanya ortasındaki yıkım), Çin için Büyük Çin Kıtlığı (1958 – 1962) bunlara örnektir. Bugün Avrupa’nın doğusunda savaş, Asya’da ise salgın var.
Sonuç? Verimsiz siyasetleri kriz tesirli dışsal olaylar katmanlandırıyor ve yapısal meşakkat ortaya çıkıyor. Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesi, güç piyasalarının alt üst bulunmasına niye oldu. Petrol ve gaz meblağları süratle yükselirken, mevcut kriz, memleketler arası sistemin merkezindeki güç güvenliği anlayışını değiştirdi. Dönüştürülebilir çevreci güce hakikat da mecburi, büsbütün konjonktürel ve siyasi, samimi olmayan tabanda bir transformasyon yarattı. Besin güvenliği konusu da yeni bir boyut yarattı. Rusya-Ukrayna çatışması, kısa vadeli kayda bedel bir istikrarsızlığa niye oluyor ve buğday, gübre ve öteki emtia meblağlarının yükselmesine niye olurken, daima dikkat gerektiren daha derin meseleleri ortaya koyuyor.
Kaynak Tera Yatırım
Hibya Haber Ajansı