TCMB, kredi büyümesini denetim altında tutmak ve dövizin lokal para ünitesine çevrilmesini teşvik etmek hedefiyle bankalar için birtakım zarurî karşılık kurallarını revize etti. Buna göre;
· Merkez Bankası’nın Cumartesi günü yaptığı açıklamada, 1 Nisan’dan bu yana dört haftalık periyotlar halinde kullandırılan ticari kredilerde %10 zarurî karşılık uygulanacağı açıklandı. Merkez Bankası bankaların lokal para ünitesi cinsinden ticari nakit kredilerinin – küçük ve orta ölçekli işletmeler ile ihracat ve tarım kredilerini içerenler hariç – zarurî karşılıklara tabi olacağını söylemiş oldu.
· KOBİ tarifine giren işletmelere verilen krediler, esnaf kredileri, İhracat ve yatırım kredileri, Tarım kredileri, 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanununun ekinde (I), (II), (III) ve (IV) numaralı tablolarda yer alan kurum ve kuruluşlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların kuruluşları, bağlı iştirakleri ve iştiraklerine kullandırılan krediler, Kurumsal kredi kartları ve Finans kurumlarına verilen krediler bu uygulamanın haricinde tutulmuştur.
Merkez bankasının mecburî karşılık sonucundaki öbür noktalar;
· Döviz cinsinden hesapların liraya çevrilmesi gayesini karşılamayan bankalardaki şahsi hesaplar için de mecburî karşılıklar artırıldı. Merkez bankası, yabancı para mevduat oranını %5’in altında olan bankalar için 500 baz puan, %5 ile %10 içinde olan bankalar için ise 300 baz puan artırdı.
· 31 Mayıs prestijiyle, 31 Aralık 2021 ile karşılaştırıldığında %20’nin üzerinde kredi büyüme oranına sahip bankalar için, bu tarihlerdeki ödenmemiş kredi bakiyeleri içindeki fark, altı ay müddetle %20 oranında mecburî karşılığa tabi olacaktır.
· Merkez Bankası, finansman şirketlerinin %0 olan RRR’lerinin artık bankalarla tıpkı seviyede belirleneceğini ve yurt içi kreditörlere olan yükümlülüklerinin zarurî karşılık kapsamına alınacağını söylemiş oldu.
· Değişiklikler, 27 Mayıs hesaplama tarihinden itibaren geçerli olacak.
Zarurî karşılıkların revizyonu, enflasyonun %60’ı geçmesine karşın merkez bankasının gösterge faiz oranını arka arda dördüncü ay %14’te tutmasının akabinde geldi. Yetkililer, Türkiye’nin faiz tamponuna katkıda bulunmak yerine, daha fazla döviz getirebilecek ve merkez bankasının rezervlerini artırabilecek öbür siyasetlere daha fazla eğiliyor. Para Siyaseti Heyeti, Nisan ayı faiz karar metninde, cari hesabı denetim altında tutma muhtaçlığına karşı uzun vadeli yatırım kredilerindeki büyüme beklentisini tarttığını söylemişti. Banka, son PPK’da mecburî karşılıklarda muhtemel bir hareketin sinyalini vererek, “Bu bağlamda, komite makroihtiyati siyaset setini güçlendirmeye karar verdi” demişti. ötürüsıyla makrohtiyati önlemler konusu bir müddetdir piyasada vardı.
Son devirde ticari kredilerde de bir momentum var ve bilhassa bu özel bankalarda daha fazla artmış durumda. Bunun temel niçini işletme sermayesine olan muhtaçlığın artması. Sonuçta şirketler faaliyet döngüsüne devam etmek zorundalar. Bu ortamda maliyetler hayli arttığı için, üretime de devam edebilmek noktasında yüksek enflasyonda daha fazla işletme sermayesi gereksinimi kelam konusu ve artık bu daha değerli bir biçimde elde edilmek durumunda. Kredilerde görülen artışın yatırım kredilerine ağırlaşması, fiyatlandırma belirsizliklerinden dolayı fazlaca fazla kelam konusu olamıyor. Bilhassa rotatif ve spot kredilerde bu biçimde bir durum var, yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamları 1 yılın üzerinde finansal planlama yapmak konusunda gerek bankacılık bölümünü, gerekse de gerçek kesimi zorluyor. Kredilerdeki artışın büyük oranda dövize gittiğini düşündükleri için karar alıcıların muhakkak kredi cinslerini dışarıda tutarak bu sonucu aldıklarını kıymetlendiriyoruz.
Son 2-3 haftada da ağırlaşan regülasyonlar kelam konusu ve bunların perspektifi de genel manada Merkez bankasının döviz biriktirmesine yardımcı olmaktır. İktisadın önemli bir döviz gereksiniminin olduğu ve buna bağlı olarak da sistemin devam da etmesini sağlayacak önlemlerle iktisat idaresinin döviz biriktirmeye yönelik düzenlemelerinin geldiği anlaşılıyor. bir evvelki şimdiki düzenlemeleri de hatırlayacak olursak;
· İhracat tarafındaki FX bedellerinin Merkez bankasında TL’ye çevrilmesi gerekliliği %25’ten %40’a çıkarıldı.
· Menkul alım satımındaki ödemeler, kontratlar dövizle olsa dahi TL ile yapılacak. Bu özellikle şirketleri zorlayacak bir adımdır.
· Merkez bankası ihracatçıların yurtharicinde tuttukları bedeller ile alakalı olarak da değişiklik yaptı. İhracatçıların gelirlerinin 30K USD’yi aşan kısmı ülkeye getiriliyordu, bunun altındaki bedelleri ülkeye getirmek zarurî değildi. Bu hudut 15K USD’ye indirildi. Bugünden itibaren, 15 bin doların üstündeki ihracat geliri yurda getirilecek.
Derinleşen ticaret dengesizlikleri ve fiyatlara bakılırsa ayarlandığında dünyanın en negatif borçlanma maliyetleri, Fed liderliğindeki global sıkılaştırmanın ağırlaştığı bir vakitte Türkiye iktisadını giderek daha kırılgan hale getirdi. Enflasyonun %60-70 içinde olduğu bir ortamda, ABD’de de faizler %3’e dayanmışken dış borçlanma maliyeti de ülke riskinden ve ekonomik dengesizliklerden dolayı artmakta. Alışılmışın haricinde siyasetleri tercih etmek, bu yıl şimdiye kadar merkez bankasının kasasını sınırladı. Altın varlıkları hariç brüt rezervler, 15 Nisan’da sona eren haftada 2021’in sonuna bakılırsa yaklaşık %5 düşüşle yaklaşık 69 milyar dolar oldu.
Sonuç olarak; İktisat idaresi ve Merkez bankası kredilerdeki momentumun ve hızlanmanın şiddetine bağlı olarak, biraz da dövize kaçış gördüklerinden dolayı bu belirli kredileri dışarıda tutarak bu ZK sonucunı almış görünüyor. Enflasyon %70’lere gidiyor ve bir denetim kaybının olduğu epey net. Kredilerin faizleri artacaktır, kelam konusu ZK adımı bankaların maliyetlerine yansıyacağı için kredilerde 2,5-3 puanlık mark-up kelam konusu olacaktır. Bu da %20-21 oranında olan ticari kredi faizlerinin %24 civarlarına çıkması demek olacaktır. 15 Nisan haftası itibariyle TL üzerinden açılan ticari kredilerin yüklü ortalama faiz oranı %20,35 düzeyinde ve bir müddetdir bu oranlar düşme eğilimindeydi. bir daha bir artış olacaktır.
Kredilerdeki momentumun ise bu döviz ve işletme sermayesi gereksinimi ortamına yavaşlamasını beklemeyiz. Tüketici kredileri tarafında da belirli oranda bir eğilim oluşmuş durumda. Gerçek bazda bakıldığında, %60’larda olan enflasyon düşünüldüğünde döviz muhtaçlığı ve talebi üzerinden kredi çıkışları daha maliyetli oranlarda devam edebilir. Firmalar daha kıymetli oranlardan elde ettikleri bu işletme sermayesi kaynaklarını satılan mal ve hizmetlerin fiyatına da yansıtacağından dolayı enflasyon tesiri olabilir. Bu da aslında makroihtiyati önlemler altında ZK’lar nezdindeki yahut başka regülasyon kaynaklı etmenlerin enflasyonla çabada sonuca muhtemelen ulaştıracak bir tesir yaratmaktan uzak olacağını ortaya koymaktadır.
Kaynak Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı
· Merkez Bankası’nın Cumartesi günü yaptığı açıklamada, 1 Nisan’dan bu yana dört haftalık periyotlar halinde kullandırılan ticari kredilerde %10 zarurî karşılık uygulanacağı açıklandı. Merkez Bankası bankaların lokal para ünitesi cinsinden ticari nakit kredilerinin – küçük ve orta ölçekli işletmeler ile ihracat ve tarım kredilerini içerenler hariç – zarurî karşılıklara tabi olacağını söylemiş oldu.
· KOBİ tarifine giren işletmelere verilen krediler, esnaf kredileri, İhracat ve yatırım kredileri, Tarım kredileri, 5018 sayılı Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanununun ekinde (I), (II), (III) ve (IV) numaralı tablolarda yer alan kurum ve kuruluşlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların kuruluşları, bağlı iştirakleri ve iştiraklerine kullandırılan krediler, Kurumsal kredi kartları ve Finans kurumlarına verilen krediler bu uygulamanın haricinde tutulmuştur.
Merkez bankasının mecburî karşılık sonucundaki öbür noktalar;
· Döviz cinsinden hesapların liraya çevrilmesi gayesini karşılamayan bankalardaki şahsi hesaplar için de mecburî karşılıklar artırıldı. Merkez bankası, yabancı para mevduat oranını %5’in altında olan bankalar için 500 baz puan, %5 ile %10 içinde olan bankalar için ise 300 baz puan artırdı.
· 31 Mayıs prestijiyle, 31 Aralık 2021 ile karşılaştırıldığında %20’nin üzerinde kredi büyüme oranına sahip bankalar için, bu tarihlerdeki ödenmemiş kredi bakiyeleri içindeki fark, altı ay müddetle %20 oranında mecburî karşılığa tabi olacaktır.
· Merkez Bankası, finansman şirketlerinin %0 olan RRR’lerinin artık bankalarla tıpkı seviyede belirleneceğini ve yurt içi kreditörlere olan yükümlülüklerinin zarurî karşılık kapsamına alınacağını söylemiş oldu.
· Değişiklikler, 27 Mayıs hesaplama tarihinden itibaren geçerli olacak.
Zarurî karşılıkların revizyonu, enflasyonun %60’ı geçmesine karşın merkez bankasının gösterge faiz oranını arka arda dördüncü ay %14’te tutmasının akabinde geldi. Yetkililer, Türkiye’nin faiz tamponuna katkıda bulunmak yerine, daha fazla döviz getirebilecek ve merkez bankasının rezervlerini artırabilecek öbür siyasetlere daha fazla eğiliyor. Para Siyaseti Heyeti, Nisan ayı faiz karar metninde, cari hesabı denetim altında tutma muhtaçlığına karşı uzun vadeli yatırım kredilerindeki büyüme beklentisini tarttığını söylemişti. Banka, son PPK’da mecburî karşılıklarda muhtemel bir hareketin sinyalini vererek, “Bu bağlamda, komite makroihtiyati siyaset setini güçlendirmeye karar verdi” demişti. ötürüsıyla makrohtiyati önlemler konusu bir müddetdir piyasada vardı.
Son devirde ticari kredilerde de bir momentum var ve bilhassa bu özel bankalarda daha fazla artmış durumda. Bunun temel niçini işletme sermayesine olan muhtaçlığın artması. Sonuçta şirketler faaliyet döngüsüne devam etmek zorundalar. Bu ortamda maliyetler hayli arttığı için, üretime de devam edebilmek noktasında yüksek enflasyonda daha fazla işletme sermayesi gereksinimi kelam konusu ve artık bu daha değerli bir biçimde elde edilmek durumunda. Kredilerde görülen artışın yatırım kredilerine ağırlaşması, fiyatlandırma belirsizliklerinden dolayı fazlaca fazla kelam konusu olamıyor. Bilhassa rotatif ve spot kredilerde bu biçimde bir durum var, yüksek enflasyon ve belirsizlik ortamları 1 yılın üzerinde finansal planlama yapmak konusunda gerek bankacılık bölümünü, gerekse de gerçek kesimi zorluyor. Kredilerdeki artışın büyük oranda dövize gittiğini düşündükleri için karar alıcıların muhakkak kredi cinslerini dışarıda tutarak bu sonucu aldıklarını kıymetlendiriyoruz.
Son 2-3 haftada da ağırlaşan regülasyonlar kelam konusu ve bunların perspektifi de genel manada Merkez bankasının döviz biriktirmesine yardımcı olmaktır. İktisadın önemli bir döviz gereksiniminin olduğu ve buna bağlı olarak da sistemin devam da etmesini sağlayacak önlemlerle iktisat idaresinin döviz biriktirmeye yönelik düzenlemelerinin geldiği anlaşılıyor. bir evvelki şimdiki düzenlemeleri de hatırlayacak olursak;
· İhracat tarafındaki FX bedellerinin Merkez bankasında TL’ye çevrilmesi gerekliliği %25’ten %40’a çıkarıldı.
· Menkul alım satımındaki ödemeler, kontratlar dövizle olsa dahi TL ile yapılacak. Bu özellikle şirketleri zorlayacak bir adımdır.
· Merkez bankası ihracatçıların yurtharicinde tuttukları bedeller ile alakalı olarak da değişiklik yaptı. İhracatçıların gelirlerinin 30K USD’yi aşan kısmı ülkeye getiriliyordu, bunun altındaki bedelleri ülkeye getirmek zarurî değildi. Bu hudut 15K USD’ye indirildi. Bugünden itibaren, 15 bin doların üstündeki ihracat geliri yurda getirilecek.
Derinleşen ticaret dengesizlikleri ve fiyatlara bakılırsa ayarlandığında dünyanın en negatif borçlanma maliyetleri, Fed liderliğindeki global sıkılaştırmanın ağırlaştığı bir vakitte Türkiye iktisadını giderek daha kırılgan hale getirdi. Enflasyonun %60-70 içinde olduğu bir ortamda, ABD’de de faizler %3’e dayanmışken dış borçlanma maliyeti de ülke riskinden ve ekonomik dengesizliklerden dolayı artmakta. Alışılmışın haricinde siyasetleri tercih etmek, bu yıl şimdiye kadar merkez bankasının kasasını sınırladı. Altın varlıkları hariç brüt rezervler, 15 Nisan’da sona eren haftada 2021’in sonuna bakılırsa yaklaşık %5 düşüşle yaklaşık 69 milyar dolar oldu.
Sonuç olarak; İktisat idaresi ve Merkez bankası kredilerdeki momentumun ve hızlanmanın şiddetine bağlı olarak, biraz da dövize kaçış gördüklerinden dolayı bu belirli kredileri dışarıda tutarak bu ZK sonucunı almış görünüyor. Enflasyon %70’lere gidiyor ve bir denetim kaybının olduğu epey net. Kredilerin faizleri artacaktır, kelam konusu ZK adımı bankaların maliyetlerine yansıyacağı için kredilerde 2,5-3 puanlık mark-up kelam konusu olacaktır. Bu da %20-21 oranında olan ticari kredi faizlerinin %24 civarlarına çıkması demek olacaktır. 15 Nisan haftası itibariyle TL üzerinden açılan ticari kredilerin yüklü ortalama faiz oranı %20,35 düzeyinde ve bir müddetdir bu oranlar düşme eğilimindeydi. bir daha bir artış olacaktır.
Kredilerdeki momentumun ise bu döviz ve işletme sermayesi gereksinimi ortamına yavaşlamasını beklemeyiz. Tüketici kredileri tarafında da belirli oranda bir eğilim oluşmuş durumda. Gerçek bazda bakıldığında, %60’larda olan enflasyon düşünüldüğünde döviz muhtaçlığı ve talebi üzerinden kredi çıkışları daha maliyetli oranlarda devam edebilir. Firmalar daha kıymetli oranlardan elde ettikleri bu işletme sermayesi kaynaklarını satılan mal ve hizmetlerin fiyatına da yansıtacağından dolayı enflasyon tesiri olabilir. Bu da aslında makroihtiyati önlemler altında ZK’lar nezdindeki yahut başka regülasyon kaynaklı etmenlerin enflasyonla çabada sonuca muhtemelen ulaştıracak bir tesir yaratmaktan uzak olacağını ortaya koymaktadır.
Kaynak Tera Yatırım-Enver Erkan
Hibya Haber Ajansı